Als u zorg ontvangt op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) of Wet langsdurige zorg (voorheen AWBZ) dan betaalt u hierover sinds 2013 een inkomensafhankelijke eigen bijdrage. Voor mensen met een laag inkomen en een hoog box 3-vermogen kan dit betekenen dat u aanzienlijk meer moet betalen dan voorheen. Hoeveel moet u betalen? En wat kunt u doen om de hoogte van de eigen bijdrage te verminderen?

De eerste zes maanden van uw verblijf in een verpleeg- of verzorghuis betaalt u de lage eigen bijdrage. Daarna betaalt u - afhankelijk van uw persoonlijke omstandigheden - een lage bijdrage (2015: minimaal € 158,60 per maand en maximaal € 832,40 per maand) of een hoge eigen bijdrage. Deze is voor 2015 vastgesteld op maximaal € 2.284,60 per maand. 

Andere berekening eigen bijdrage
De berekening van de eigen bijdrage is in 2013 aangepast:

• Vóór 1 januari 2013 was sprake van een inkomensafhankelijke bijdrage waarbij 4% van het vermogen in box 3 min het heffingsvrije vermogen van twee jaar geleden (het peiljaar) bij het inkomen werd geteld. Alleen uw fiscaal inkomen telde dus mee.
• Sinds 1 januari 2013 telt naast de hoeveelheid zorg niet alleen uw fiscaal inkomen mee in de berekening, Ook wordt een extra fictief rendement van 8% berekend over uw vermogen in box 3. Dit heet de vermogensinkomensbijtelling. Hierbij wordt twee jaar teruggekeken (het peiljaar). In 2015 wordt de bijdrage dus berekend aan de hand van uw inkomen en vermogen in 2013.

12 in plaats van 4 procent 
Wanneer u in het peiljaar vermogen heeft in box 3 (zoals spaargeld, beleggingen of een tweede woning) dan telt voor het berekenen van de eigen bijdrage 8% van de waarde van dat vermogen (na aftrek van het heffingsvrije vermogen) mee als inkomen. Indien u een partner heeft, geldt het gezamenlijke inkomen en box 3-vermogen als maatstaf voor de berekening van de eigen bijdrage.

Bedenk dat deze 8 procent bovenop de algemene vermogensrendementsheffing van 4 procent komt. Kortom, in vergelijking met iemand die geen box 3-vermogen heeft, betaalt u in totaal 12 procent.

Eigen woning
Voor het bepalen van de eigen bijdrage is uw woning een aandachtspunt:

• Een eigen woning zit in box 1 en telt dus niet mee in box 3, ongeacht of de hypotheek is afgelost. De waarde van een eigen woning wordt daarmee ook niet betrokken in de berekening van de eigen bijdrage. 
• Wanneer u naar een zorg- of verpleeginstelling verhuist, dan verandert dit. U woont niet meer in een eigen woning c.q. deze gaat over naar box 3. Met andere woorden: de waarde van de woning gaat dan meetellen in box 3. Gelukkig treedt dit effect niet direct op. Als de woning nog niet is verkocht, mag de woning namelijk nog maximaal twee jaar in box 1 blijven. Omdat bij de berekening van de eigen bijdrage twee jaar wordt teruggekeken, wordt echter pas twee jaar nadien rekening gehouden met de waardetoename van het box 3-vermogen. Wanneer de woning dan nog niet is verkocht, kan uitstel van betaling worden verkregen. Kortom, het kan dus nog vier jaar duren tot een eigen woning in de berekening wordt betrokken. Indien de eigen woning eerder wordt verkocht (of overgedragen aan de kinderen) of tussentijds wordt verhuurd, stijgt de eigen bijdrage wel direct.

De eigen bijdrage verlagen
De nieuwe berekening van de eigen bijdrage (per 1 januari 2013) kan tot gevolg hebben dat een laag inkomen en in combinatie met een hoog box 3-vermogen leidt tot een aanzienlijke stijging van de eigen bijdrage. De vraag komt dan ook op of het zinvol is uw box 3 vermogen (tijdig) te verlagen en op welke wijze dit mogelijk is. Daartoe zijn de meest voor de hand liggende mogelijkheden: schenken, erfdelen kinderen, opstellen levenstestament.

Voorzichtigheid gewenst
Hoewel er verschillende mogelijkheden zijn om tot een vermindering van de eigen bijdrage te komen, is voorzichtigheid bij de toepassing op zijn plaats. Welke mogelijkheid bij u past, is geheel afhankelijk van uw situatie.

Bij schenken dient te worden bedacht dat dit niet altijd de meest zinvolle of verstandige oplossing hoeft te zijn. Als schenker moet u over voldoende vermogen beschikken om te kunnen schenken en dus voldoende overhouden om (naar wens) van te kunnen blijven leven. Indien u bijvoorbeeld over weinig box 3-vermogen beschikt, maar wel een behoorlijk inkomen, dan betaalt u een hoge eigen bijdrage. Schenking leidt in dat geval weliswaar tot een verkleining van die bijdrage, maar ook tot verlies van middelen om van te leven. Van uw vermogen kunt u immers niet leven, omdat u dat dan niet heeft. Daarnaast leidt schenking bij de verkrijger tot een vermogenstoename. De verkrijger betaalt dus meer inkomstenbelasting en verliest wellicht toeslagen.

Tenslotte zij er nogmaals op gewezen, dat het effect van iedere te nemen maatregel pas na twee jaar. Voor de berekening van de eigen bijdrage wordt immers gekeken naar uw vermogenssituatie van twee jaar geleden.